මෙම ලිපියෙන් අපි මුද්දර රචනා (Philatelic Essays), සාක්ෂි (Proofs) සහ නිදර්ශකවල (Specimens) රසවත් තොරතුරු පිළිබඳව ගවේෂණය කරන්නෙමු.
මේවා තැපැල් මුද්දරයේ ඉතිහාසය, පරිණාමය, කලාත්මක බව හා ගුණාත්මක බව පිළිබඳ සාක්ෂි සපයන වටිනා නිධානයන් වේ. මෙමඟින් මුද්දර කලාකරුවාගේ විවිධ නිර්මාණ කුසලතාවයන් හා මුද්දර අර්ථ නිරූපනයන් ඇතුළත් සංකීර්ණ ක්‍රියාවලිය පිළිබඳ නව කවුළු විවර කරනු ඇත.
මුද්දර රචනා (Philatelic Essays) තැපැල් මුද්දරවල මූලාකෘති, මුද්දර නිර්මාණය කිරීමේ නිර්මාණාත්මක ක්‍රියාවලිය පිළිබඳ කෙටි අදහසක් ඉදිරිපත් කරයි. මේවා මුද්දරයක් නිකුත් කිරීමට පෙර යොදා ගන්නා නිර්මාණාත්මක අත්හදා බැලීම් වේ. එය යෝජිත මුද්දරයක් සඳහා නිර්මාණය කර ඇති නමුත් භාවිත නොකරන ලද හෝ වෙනස් කිරීම් සිදුකිරීමෙන් පසු භාවිතයට ගන්නා මුද්දර නිර්මාණයන් වේ. අතින් අඳින ලද සිතුවම්වල සිට වර්ණ අත්හදා බැලීම් දක්වා, සෑම මුද්දර රචනයක්ම නව නිර්මාණාත්මක හා නවොත්පාදන සොයා ගැනීමක කථාවක් කියයි. එක් එක් නිර්මාණවල සියුම් වෙනස්කම්, මුද්දරයේ දෘශ්‍ය නිරූපණයේ සිට පෙළ ගැස්වීම දක්වා වූ සාරය මුද්දර නිර්මාණකරුගේ සියුම් චින්තනය සහ ශිල්පීයත්වය හෙළි කරයි. එය අර්ථාන්විත මුද්දරයක නවෝත්පාදනයට හේතු පාදක වේ.
මුද්දර සාක්ෂි (Proofs) දෙස බලන විට ඒවා සැබෑ මුද්දර මුද්‍රණයට පෙර හමුවන මුද්දරයක නොකැළැල් නිරූපණයකි. මේවා මුද්‍රණ ක්‍රියාවලියේ නිර්මාණාත්මක බව හා නිරවද්‍යතාවය පෙන්නුම් කරයි. ඒවා කාඩ්පත්, ඉන්දියන් කඩදාසි හෝ වෙනත් සුවිශේෂිත ද්‍රව්‍ය භාවිතයෙන් මුද්‍රණය කළත්, මුද්දර නිෂ්පාදනයේ නිරවද්‍යතාවයට සාක්ෂි සපයයි. තවද, විශ්මය ජනක තැපැල් මුද්දර නිර්මාණය කිරීමට දායක වන කැටයම්, වර්ණ ප්‍රතිනිෂ්පාදනය සහ අවසාන ගැලපීම් අධ්‍යනය කිරීමට, ඒවා ගැන උනන්දුවක් දක්වන අයට සහ මුද්දර එකතු කරන්නන්ට අවස්ථාව සැලසේ.
නිදර්ශක (Specimens) සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, මේවා ඉතා සීමිත වශයෙන් පවතී. තැපැල් බලධාරීන් සහ මුද්‍රණකරුවන් සඳහා නිල යොමු පිටපත් ලෙස භාවිතා කිරීමට නිදර්ශක නිර්මාණය කර ඇත. නිදර්ශක, සාමාන්‍ය මුද්දරවලින් වෙන්කර දැක්වීම සඳහා විශේෂ විදමන් (සිදුරු කිරීම්) හා මුද්දර මත අති මුද්‍රණය කිරීම් සිදුකරන අතර, මේවා ආදර්ශක මුද්දර එකතු කරන්නන් හට අනඟි වස්තූන් වේ.
නිදර්ශකවල ආකර්ෂණය පවතින්නේ ඒවායේ සුවිශේෂත්වය සහ වැදගත් ඓතිහාසික සාධක මත වන අතර, ඒවා මුද්දර නිකුත් කිරීමේ හා බෙදාහැරීමේ ක්‍රියාවලිය පිළිබඳ විස්තර සපයයි.
මුද්දර ලෝකයේ රචනා, සාක්ෂි සහ නිදර්ශක අගය කිරීම සෞන්දර්යාත්මක ආකර්ෂණයකට වඩා පුළුල් පරාසයකට දිව යයි. මෙම මුද්දර නිධානයන් මුද්දර නිපැයුම පිළිබඳ ඓතිහාසික, තාක්‍ෂණික සහ කලාත්මක අංශ පිළිබඳ අඟනා අවබෝධයක් ලබා දෙයි. අතීතය සහ වර්තමානය සම්බන්ධ කරන පාලමක් වන මෙය මුද්දර නිර්මාණය, නිෂ්පාදන ශිල්පීය ක්‍රම සහ ආරක්ෂක විශේෂාංගවල පරිණාමය දැකීමට අප හට ඉඩ සලසා දෙයි. මුද්දර එකතුකරන්නන් වශයෙන් අපි, රචනා, සාක්ෂි සහ නිදර්ශක වෙත ආකර්ෂණය වන්නේ ඒවායේ දුර්ලභත්වය සලකා පමණක් නොව, ඒවා පවසන අතීත කතා නිසා ය. නවෝත්පාදනය, නිර්මාණශීලීත්වය හා ඒ සඳහා කරන කැපවීම් මේ පිළිබඳව පුළුල් අවබෝධයක් හා දැනුමක් ගෙන දෙන්නේය. මෙම අඟනා වස්තු සංරක්ෂණය කිරීමෙන් අපි තැපැල් මුද්දර කලාව සහ නිර්මාණ පිළිබඳ ගැඹුරු ඇඟයීමක් ලබා ගනිමු.
අවසාන වශයෙන්, මුද්දර රචනා, සාක්ෂි සහ නිදර්ශක, තැපැල් මුද්දරවල සදාතනික අලංකාරය සහ සුවිශේෂී වැදගත්කම පිළිබඳ සාක්ෂි ලෙස පෙනී සිටියි. අප විසින් මුද්දර ලෝකය ගැන නිරන්තර සිදුකරන ගවේෂණයන් සහ සැමරුම්වලදී, මුද්දර පිළිබඳ අපගේ අවබෝධය සහ එහි සදාතනික ආකර්ෂණය පොහොසත් කරන්නා වූ මෙම වටිනා අයිතමයන් යොදා ගැනීමට හා අගය කිරීමට මතක තබා ගත යුතු වේ.
Original Article by Don Shillings
Translated by Iresha Herath
Edited by Pradeep M. Pitigala Arachchi
